„Sztuka i Naród” – katalog wystawy

Katalog towarzyszący wystawie Sztuka i Naród przedstawia sylwetki młodych twórców związanych z redakcją wydawanego konspiracyjnie w okupowanej Warszawie pisma „SiN” i tragiczne, wojenne losy tego środowiska.

Publikacja zawiera reprodukcje materiałów archiwalnych – rękopisów poetów, dokumenty, zdjęcia pamiątek, fotografie twórców i ich bliskich.

W swoim artykule Maria Dorota Pieńkowska – autorka wystawy przypomina postaci wszystkich redaktorów pisma: Bronisława Onufrego Kopczyńskiego, Wacława Bojarskiego, Andrzeja Trzebińskiego, Tadeusza Gajcego, Zdzisława Stroińskiego, Wojciecha Mencla. Przedstawia, zarówno idee przyświecające redaktorom SiN-u, ich artystyczne dokonania, jak również nonkonformistyczną postawę wobec okupantów i bohaterstwo w działaniu. Tekst Bohdana Urbankowskiego naświetla historyczno-kulturową sytuację w jakiej zawiązało się to środowisko artystyczne, a następnie powstała redakcja pisma, któremu przyświecało motto zaczerpnięte od Cypriana Kamila Norwida: „Artysta jest organizatorem wyobraźni narodowej”. Wywiad z Zofią Trzebińską-Nagabczyńską ps. „Magdalena”, malarką, kolporterką SiN-u, przybliża sylwetkę wybitnego redaktora naczelnego pisma – Andrzeja Trzebińskiego, programatora całego środowiska, wizjonera, krytyka literackiego, rozstrzelanego w ulicznej egzekucji w 1943 roku.

Autorom wystawy przyświecała idea, aby wzbudzić i podtrzymać dyskusję nad dziedzictwem środowiska „Sztuki i Narodu” i jego wkładem w kulturę polską, stąd pomysł aby do katalogu dołączony został ostatni numer, jedynego zachowanego w formie korektorskiej odbitki pisma „Sztuka i Naród” przekazany do Muzeum Literatury wraz z archiwum Lesława Bartelskiego. Losy tego szesnastego numeru, datowanego na lipiec 1944 r., nie są do końca znane – nie został bowiem rozkolportowany – cały nakład (jeśli w ogóle został wydrukowany) najprawdopodobniej spłonął podczas Powstania Warszawskiego. Tym samym Muzeum Literatury zostało wydawcą SiN-u, powielając i dołączając do katalogu ostatni numer pisma.

Do katalogu dołączono również płytę Wymarsz z nagranymi powstańczymi piosenkami w wykonaniu Piotra Szczepanika  i Teatru Muzycznego Od Czapy. Znajdują się na niej tak ważne w sierpniu 1944 roku, a bliskie nam do dziś utwory (m.in.): Pałacyk Michla, Hej chłopcy, O Natalio, Warszawskie dzieci, Marsz Mokotowa, Wymarsz Uderzenia.